پوکی استخوان باعث ضعیف و سست شدن استخوان ها می شود. در این بیماری استخوان ها به قدری ضعیف می شوند که به زمین خوردن یا حتی فشارهای خفیفی مثل خم شدن یا سرفه کردن باعث شکستگی استخوان و حتی دررفتگی کشکک زانو می شود. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان عموما در نواحی باسن، لگن، مچ دست یا ستون فقرات ایجاد می شود. استخوان بافت زنده ای است که عموما شکسته یا تعویض می شود. پوکی استخوان زمانی ایجاد می شود که ایجاد استخوان جدید با حذف استخوان قدیمی سازگاری ندارد. پوکی استخوان زنان و مردان را تحت تاثیر قرار می دهد و محدودیت به قومیت خاصی نمی شود. اما بیماری پوکی استخوان در زنان آسیایی و سفیدپوست، مخصوصا زنانی که دوره یائسگی را سپری کرده اند، بیشتر مشاهده می شود. دارو، رژیم غذایی سالم و ورزش های استقامتی به جلوگیری از این بیماری و استحکام استخوان های ضعیف کمک می کند. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ستون مهره، شکستگی لگن، مچ دست و معمولاٌ بدنبال زمین خوردن ایجاد میشوند. از آنجا که پوکی استخوان یک بیماری تراکم استخوان است که ممکن است موجب شود مهره برای جبران یکپارچگی ساختاری ستون فقرات، ضعیف شود و منجر به گودی کمر گردد .
علائم
در سطوح اولیه پوکی استخوان عموما هیچ علائمی وجود ندارد. اما وقتی استخوان ها به علت پوکی استخوان ضعیف شدند، علائم پوکی استخوان شامل موارد زیر هستند:
علل و علت
پوکی استخوان باعث کم تراکم شدن و شکنندهتر شدن استخوانها میشود. بعضی از افراد نسبت به افراد دیگر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
استخوان های شما در یک وضعیت تجدید دائمی هستند، استخوان جدید ساخته می شود و استخوان قدیمی از بین می رود. وقتی جوان هستید، بدن شما عمل ایجاد استخوان را سریع تر از شکستن استخوان قدیمی انجام می دهد و در نتیجه جرم استخوان افزایش پیدا می کند. اغلب افراد تا اوایل دهه ی سوم زندگی خود به حداکثر جرم استخوان خود می رسند. با افزایش سن، تحلیل رفتن جرم استخوان سریع تر از ایجاد شدن استخوان جدید صورت می گیرد. احتمال ابتلا به پوکی استخوان به این بستگی دارد که در دوران جوانی جرم استخوان شما به چه حدی می رسد. هر چه جرم استخوان بیشتر باشد، استخوان ذخیره بیشتری دارید و با افزایش سن کمتر به پوکی استخوان دچار می شوید. عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان می شوند شامل سن، قومیت، سبک زندگی و بیمارها و روش های درمان آن می شوند. بعضی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری که از کنترل شما خارج هستند و شامل موارد زیر می شوند:
پوکی استخوان در بین افرادی که هورمون های مشخص خیلی کم یا خیلی زیادی در بدن خود دارند،شایع تر است. از نمونه های این هورمون ها که می تواند از علل پوکی استخوان باشد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
افرادی که شرایط زیر را داشته باشند، بیشتر به پوکی استخوان دچار می شوند:
کاربرد طولانی مدت داروهای خوراکی یا تزریقی کورتیکواستروئید مثل پردنیزولون و کورتیزون، در فرآیند بازسازی استخوان اختلال ایجاد می کند. پوکی استخوان همچنین با داروهایی که برای برطرف سازی یا جلوگیری از بیماری های زیر تجویز می شود، مرتبط است:
بعضی از عادات بد خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند. از جمله این عادت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوارض
شکستگی استخوان، مخصوصا در ستون فقرات یا لگن، جدی ترین عوارض پوکی استخوان است. شکستگی لگن اغلب ناشی از زمین خوردن است و منجر به ناتوانی جسمی و حتی مرگ ناشی از عوارض جانبی پس از عمل مخصوصا در بین افراد سالخورده می شود. در بعضی موارد، اگر دچار زمین خوردگی نشده اید، شکستگی ستون فقرات اتفاق می افتد. استخوان های تشکیل دهنده ستون فقرات ( مهره ها ) تا حدی تحلیل پیدا می کند که مچاله شده و منجر به کمردرد، کاهش قد و قوزکردن می شود. قوز کمر که به سن ارتباط دارد اغلب پس از پوکی استخوان ایجاد می شود و منجر به ضعف استخوان های ستون فقرات شده، تا حدی که استخوان ها یا ترک برمی دارند و یا فشرده می شوند.
تشخیص
در صورتی که دوره اولیه یائسگی خود را سپری کرده باشید، در یک دوره به مدت چندین ماه کورتیکواستروئید تزریق کرده باشید یا یکی از والدین شما دچار شکستگی لگن شده باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. تراکم استخوان با استفاده از دستگاهی سنجیده می شود که برای تعیین نسبت مواد معدنی استخوان ها از سطوح پایین اشعه ایکس استفاده می کند. در طول این آزمایش بدون درد، بر روی یک میز نرم دراز می کشید تا دستگاه اسکنر از روی بدن شما عبور کند. در اغلب موارد، تنها چند استخوان بررسی می شوند که معمولا لگن، مچ دست و ستون فقرات هستند، هر چه پوکی استخوان زودتر تشخیص داده شود، درمان کردن آن راحت تر می باشد.
درمان
درمان پوکی استخوان در ادامه آورده شده است.
داروهای تجویزی تهاجمی ترین شکل برای متوقف سازی تحلیل استخوان هستند. داروهایی که برای درمان پوکی استخوان مورد استفاده قرار میگیرند
عوارض جانبی این داروهای ضد پوکی استخوان شامل سوزش معده، احساس تهوع و معده درد می شود. در موارد نادر، این داروها باعث آسیب وارد شدن به استخوان فک می شود. این عوارض جانبی نادر با مصرف زیاد بیوفسفونات ها مرتبط است.
هورمون درمانی
زنانی که در دوران یائسگی قرار دارد شدیدا در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. یائسگی موجب کاهش تولید هورمون محافظ استروژن می شود. برای این زنان، هورمون درمانی (جایگزینی هورمون) یک روش درمانی مناسب است. با این حال، عموما به عنوان اولین روش درمانی مورد استفاده قرار نمی گیرد. هورمون درمانی احتمال ابتلا به سکته، حمله قلبی، سرطان پستان و لخته های خونی را افزایش می دهد. تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERM) برای محافظت از استخوان هورمون استروژن را بازسازی می کنند. رالوکسیفن (اویستا) یکی از این نوع داروها است به صورت قرص خوراکی روزانه مصرف می شود. غده تیروئید به تنظیم سطوح کلسیم در بدن کمک می کند. هورمون پاراتیروئید (PTH) سطوح کلسیم و فسفات استخوان را کنترل می کند. درمان با هورمون های پاراتیروئید ترکیبی مثل تری پاراتید (فورتئو) در واقع باعث بهبود رشد استخوان جدید می شود. این داروها در کنار مکمل های کلسیم و ویتامین D به صورت روزانه باید تزریق شوند.
حرکت درمانی و ورزش
حرکات ورزشی باعث استقامت بخشیدن و استحکام استخوان ها می شود که این امر می تواند به جلوگیری از پوکی استخوان و درمان آن کمک کند. حرکات ورزشی استقامتی برای بهبود وضعیت استخوان های دست ها و ستون فقرات موثر است. این حرکات ورزشی شامل استفاده از وزنه، دستگاه های وزنه یا باندهای کشی است. ورزش های استقامتی مثل پیاده روی، جاگینگ (آهسته دویدن) و ورزش های ایروبیک کم فشاری مثل تمرین با اسکی فضائی یا دوچرخه سواری برای درمان بیماری پوکی استخوان موثر است. هر دو نوع ورزش باعث استحکام استخوان های پا، ران و قسمت پایین ستون فقرات می شوند. ورزش به هر شکلی باعث کاهش تحلیل استخوان ناشی از افزایش سن می شود. در بعضی موارد ورزش کردن باعث بهبود تراکم استخوان می شود. ورزش همچنین باعث بهبود طرز نشستن و ایستادن و تعادل شما می شود و خطر زمین خوردگی را کاهش می دهد. کمتر زمین خوردن برای افراد مبتلا به پوکی استخوان به معنای شکستگی کمتر است زیرا در این افراد اغلب شکستکی ستون فقرات، زانو، کمر و لگن ایجاد می شود.
تغذیه
توصیه های درمانی و روش های جلوگیری از پوکی استخوان تقریبا مشابه هستند و عمدتا شامل مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین دی (D) و مصرف میوه و سبزی فراوان در رژیم غذایی می شود. داشتن رژیم غذایی مناسب و سازگار با پوکی استخوان بسیار مهم است، حتی اگر داروهایی را مصرف می کنید که به کاهش تحلیل استخوان و جلوگیری از شکستگی کمک می کند. دوزه کلسیم توصیه شده در هر روز را مصرف کنید. کلسیم برای حفظ استخوان های سالم بسیار مهم است. مکمل های غذایی گزینه های خوبی هستند، اما بهتر است که در صورت امکان کلسیم را در غذایی که در طول روز مصرف می کنید، تامین کنید. در صورتی که کلسیم را باید به هر دو شکل مصرف کنید، پزشک به شما اطلاع می دهد. منابع غذایی مناسب حاوی کلسیم شامل موارد زیر می شود:
فقط با اضافه کردن پنیر یا بروکلی به وعده غذایی خود می توانید سلامت استخوان های را با وعده غذایی خود تضمین کنید. میزان ویتامین دی روزانه خود را مصرف کنید. ویتامین دی به بدن شما کمک می کند تا کلسیمی که مصرف می کنید را جذب کنید. بهترین منبع ویتامین دی نور طبیعی خورشید است. روزی 15 دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون استفاده از کرم ضدآفتاب تنها چیزی است که نیاز دارد. با این حال، افرادی مثل بیماران مبتلا به سرطان پوست که نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرند می توانند مکمل های ویتامین دی را مصرف کنند که هم می تواند به پیشگیری و هم به درمان پوکی استخوان کمک کند.غذاهای کمی وجود دارد که ویتامین دی داشته باشند، با این حال بعضی از غلات و آب میوه ها سرشار از ویتامین دی هستند. به غیر این دو، مواد غذایی حاوی ویتامین دی شامل موارد زیر می شود:
محصولات تازه بخورید. سلامت استخوان شما به رژیم های غذایی مختلف حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مختلف بستگی دارد. در هنگام مصرف میوه و سبزیجات، سعی کنید انواع مختلفی از آن را بخورید. یکی از راههای دیگری که می توانید به درمان پوکی استخوان و جلوگیری از آن کمک کنید اجتناب از مواد غذایی زیر می باشد:
جلوگیری
شما می توانید با انجام حرکات ورزشی استقامتی و داشتن رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین دی استخوان های خود را محکم کنید و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کنید. زنان در جوانی باید خطر ابتلا به این بیماری را جدی بگیرند. آنها می توانند اقداماتی را صورت دهند که باعث کاهش پیشرفت و جلوگیری از عوارض پوکی استخوان می شود. فعالیت فیزیکی در طول سال های قبل از نوجوانی و جوانی باعث افزایش جرم استخوان می شود و شدیدا خطر ابتلا به پوکی استخوان در بزرگسالی و پیری را کاهش می دهد. در کنار رژیم غذایی و ورزش از کشیدن سیگار خودداری کنید و مصرف الکل را به حداقل برسانید.
پوکی استخوان بیماری است که در جوانی و پیری می تواند بروز کند، اما راه های پیشگیری و درمانی وجود دارد که با استفاده از آنها می توانید آن را بهبود بخشید. در صورتی که هر کدام از علایم پوکی استخوان را که در مقاله آمده درخود یا اطرافیانتان مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش های تشخیصی برای شما انجام پذیرد و در صورت ابتلا به پوکی استخوان درمان مناسب برای شما تجویز گردد. در صورت ابتلا به پوکی استخوان در بارداری و حاملگی حتما باید با پزشک مشورت کنید و دستورات تجویز شده پزشک را کاملا رعایت نمایید. در موارد شدید ابتلا به پوکی استخوان احتمال شکستگی کمر، ستون فقرات و زانو وجود دارد.
بیشتر بخوانید:
با این اقدامات از پوکی استخوان جلوگیری کنیم ؟
پوکی استخوان و تأثیر ورزش بر آن
پیشنهاد به خانم ها برای جلوگیری از پوکی استخوان
نشانه های پوکی استخوان و درمان آن
علائم و درمان پوکی استخوان چیست؟
از نشانه های پوکی استخوان که میتواند هشدار دهنده باشد از دست دادن دندان است
شما نیز همانند بیشتر افراد ممکن است مشکلاتی همچون پوکی استخوان را مرتبط به سنین بالا بدانید و زیاد نگران آن نباشید. اگرچه این موضوع درست است و شکستگی استخوانها بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال دیده میشود اما دلیل اصلی ایجاد چنین بیماریهایی در سال های جوانی نهفته است. به عبارت دیگر، اگر می خواهید در سنین پیری استخوانهای سالم و محکمی داشته باشید باید همین امروز دست به کار شوید. بعد از اینکه شکستگی استخوان را تجربه کردید، دیگر برای اقدام دیر شده است.
اگرچه بیشتر افراد تلاش میکنند برای سالم نگه داشتن استخوانهای خود مراحل و اقداماتی را طی کنند اما در برخی از موارد باید مراقبتهای ویژه ای صورت گیرد. اگر مادر یا مادربزرگ شما از پوکی استخوان رنج میبرد باید بیشتر از سایر افراد به فکر سلامت استخوانهای خود باشید و خود را آسیب پذیرتر از دیگران بدانید. سایر نشانههای هشدار دهنده کاملا واضح و روشن نیستند. در این مقاله قصد داریم سرنخهای شگفت انگیزی را بیان کنیم که نشان میدهد استخوانهای بدن شما دچار مشکل شده است.
نشانه هشدار دهنده۱ :ناخنهای شما به راحتی ریش ریش و شکسته میشود:
شکسته شدن ناخن بیشتر از یک موضوع ازاردهنده برای زیبایی باید مدنظر قرار گیرد. اگر این شکستگی به صورت مکرر اتفاق میافتد و ناخنهای شما به راحتی ریش ریش میشود ممکن است بدین معنا باشد که مشکلی در استخوانهای شما وجود دارد. مطالعات اولیه نشان میدهد افرادی که سطح پایینی از کلاژن( پروتئین تقویتی) را در ناخنهای خود دارند مقدار کافی از این پروتئین را در استخوانهای خود نخواهند داشت. در این میان، ناخن ضعیف و شکننده بدین معنی است که بدن شما کلسیم کافی برای ساخت استخوان را ندارد.
در چنین مواردی چه کاری میتوان انجام داد؟
اگر چنین شرایطی را تجربه کردید سعی کنید مصرف غذاهای غنی از کلسیم را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. به عنوان مثال میتوانید از شیر، ماست، پنیر کلبه، کلم، بروکلی و ساردین استفاده کنید. همچنین میتوانید با یک پزشک مشورت کنید و در صورت نیاز از مکملهای کلسیمی به همراه ویتامین D استفاده نمایید. همانطور که میدانید ویتامین D در جذب کلسیم بسیار موثر است.
نشانه هشدار دهنده۲: لثههای شما دچار عقب رفتگی شده است
همانطور که میدانید استخوان فک از دندانهای موجود در دهان محافظت میکند و همانند هر استخوان دیگری که در بدن وجود دارد احتمال ضعیف شدن این استخوان نیز وجود خواهد داشت. زمانی که فک شما قدرت استخوانهای خود را از دست میدهد، لثههای موجود در دهان شروع به عقب رفتگی میکنند یا از دندان جدا میشوند. نشانه دیگری که میتواند هشدار دهنده باشد از دست دادن دندان است. دکتر سوزان گرین اسپن در این باره میگوید: زنانی که قدرت استخوانهای خود را از دست میدهند شروع به ریزش دندان میکنند. در چنین شرایطی خوردن غذا نیز بسیار دشوار خواهد شد. در حقیقت مطالعات انجام شده نشان میدهد زنانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند سه برابر بیشتر از سایر افراد در معرض از دست دادن دندانهای خود قرار دارند.
چگونه می توان با این مشکل مبارزه کرد؟
اگر شما نیز جزو آن دسته از افرادی هستید که فاکتورهای خطری همچون سابقه خانوادگی، سیگار کشیدن، استفاده طولانی مدت از استروئید یا کمبود کلسیم را دارند باید با دندانپزشک خود مشورت نمایید. باید مطمئن شوید که در آزمایش اشعه ایکس همه چیز خوب بوده است. مطالعات انجام شده نشان میدهد که گرفتن اشعه ایکس از دندان به تشخیص استخوانهای ضعیف و شناسایی پوکی استخوان کمک میکند.
نشانه هشداردهنده۳: در گرفتن اشیا و استفاده از آن مشکل دارید
اگر نمی توانید دستگیره در را به راحتی بگیرید یا قادر نیستید خود را از موقعیت نشسته بلند کنید ، ممکن است استخوانهایتان ضعیف شده باشد. مطالعات نشان میدهد که ارتباطی بین قدرت گرفتن اشیا و چگالی استخوانها وجود دارد. زنانی که چنین مشکلاتی را دارند بیشتر از سایر افراد قدرت عضلات و تعادل بدن را از دست میدهند.
در چنین شرایطی چه کارهایی میتوان انجام داد:
هیچ وقت برای ساخت عضلات و بهبود تعادل بدن دیر نیست. اگر قبلا در برنامههای ورزشی شرکت نکرده اید بهتر است از یک مربی شخصی کمک بگیرید تا اسیبی به بدن وارد نکنید. همچنین میتوانید از تمرینات یوگا یا تای چی استفاده کنید که تعادل بدن را با افزایش قدرت و انعطاف پذیری بهبود میبخشد. مطالعات انجام شده نشان میدهد افرادی که تمرینات تای چی را انجام میدهند ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی آن، ۴۵ درصد کاهش پیدا کند.
نشانه هشدار دهنده۴: ضربان قلب شما افزایش پیدا کرده است.
ضربان قلب در حال استراحت به تعداد دفعاتی که قلب شما در هر دقیقه میتپد بدون اینکه فعالیتی انجام داده باشد اطلاق میگردد. اگرچه متوسط ضربان قلب در حال استراحت بیشتر افراد بین ۶۰ تا ۱۰۰ مورد در هر دقیقه است اما مطالعات انجام شده نشان میدهد که افزایش ضربان قلب به ۸۰ مورد در هر دقیقه یا بیشتر از آن میتواند خطر شکستگی ستون فقرات و لگن را افزایش دهد. دلیل این امر بسیار روشن است. ضربان قلب شما نشان دهنده سطح تناسب اندام بدن شماست.
چگونه میتوان با این مشکل مبارزه کرد:
اول از هر کاری باید ضربان قلب در حال استراحت خود را پیدا کنید. زمانی که صبح از خواب بیدار میشوید در رختخواب خود بمانید؛ یک یا دو انگشت خود را روی نقطه پالس گردن یا مچ دست بگذارید. تعداد ضربان قلب را که در هر ۱۵ ثانیه رخ میدهد را بشمارید. این عدد را در ۴ ضرب کنید تا ضربان قلب در حال استراحت را به دست آورید.
اگر عدد به دست آمده ۸۰ یا بالاتر از آن بود باید حرکات و تمرینات ورزشی را به برنامه روزانه خود بیفزایید. اگرچه فعالیت های فیزیکی به طور موقت ضربان قلب شما را بیشتر میکند اما تمرینات ورزشی منظم به تدریج باعث کاهش ضربان قلب در حالت استراحت میشود. هر تمرینی که بتواند در این شرایط به شما کمک کند مفید خواهد بود. به عنوان مثال میتوانید دوچرخه سواری کنید یا از تمرینات شنا استفاده نمایید. اما از آنجایی که این فعالیتها فشار و استرسی بر روی استخوانها ایجاد نمیکنند بهتر است در کنار این موارد از تمرینات دیگری همچون پیاده روی، دویدن؛ رقص، ایروبیک یا زومبا استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
با این اقدامات از پوکی استخوان جلوگیری کنیم ؟
پوکی استخوان و تأثیر ورزش بر آن
پیشنهاد به خانم ها برای جلوگیری از پوکی استخوان
نشانه های پوکی استخوان و درمان آن
علائم و درمان پوکی استخوان چیست؟
علائم مخفی پوکی استخوان کدامند؟
منبع:majalesalamat.com